Dış Ticaret Teslim Şekilleri 2020 yılında güncellenerek 11 farklı şekilde açıklanmıştır. Dış Ticaret Teslim Şekilleri literatürde Incoterms olarak adlandırılırlar ve aşağıdaki şekilde sıralanabilirler;
- EXW (Exworks, İşyerinde Teslim)
- FCA (Free Carrier, Taşıyıcıya Masrafsız Teslim)
- FAS (Free Alongside Ship, Gemi Yanında Masrafsız Teslim)
- FOB (Free On Board, Gemide Masrafsız Teslim)
- CFR (Cost And Freight, Masraflar ve Navlun Dahil Teslim)
- CIF (Cost, Insurance and Freight, Masraflar, Sigorta ve Navlun Dahil Teslim)
- CPT (Carriage Paid To, Taşıma Ücreti Ödenmiş Olarak Teslim)
- CIP (Carriage and Insurance Paid To, Taşıma Ücreti ve Sigorta Ödenmiş Teslim)
- DAP (Delivered At Place, Belirtilen Adreste Teslim)
- DPU (Delivered At Place Unloaded, Belirtilen Yerde Eşya Boşaltılmış Teslim)
- DDP (Delivered Duty Paid, Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim)
EXW (Exworks, İşyerinde Teslim): EXW, satıcı açısından riskin ve sorumluluğun en düşük olduğu teslim şeklidir. Satıcı, elindeki malları taşıyıcıya yüklemeden ve gümrükten geçirmeden; işletmesinde, fabrikasında ya da deposunda alıcı için hazır tutmakla yükümlüdür. Bu modelde teslim yerinin belirlenmesi çok önemlidir. Teslim noktasında malların hazır tutulması sonrası, malın teslim alınmasına ve taşınmasına ilişkin tüm masraflar ve riskler alıcıya aittir.
FCA (Free Carrier, Taşıyıcıya Masrafsız Teslim): FCA teslim şeklinde malları gümrükten geçiren satıcı, bu malları belirtilen noktada alıcı tarafından seçilen taşıyıcıya iletir. Malların alıcının ülkesine nakliyesi için belirlenmiş araca kadar taşınması süresince ön taşıma giderleri ve mala ilişkin risk satıcının sorumluluğundadır. Malların tesliminden sonra riskler ve masraflar alıcıya geçmektedir. Sigorta alıcı tarafından yapılır. FCA, tüm taşıma modlarında kullanılabilen bir teslim şeklidir.
FAS (Free Alongside Ship, Gemi Yanında Masrafsız Teslim): Deniz taşımacılığında kullanılmaktadır. FAS teslim şeklinde, satıcı mallarını belirtilen limanda geminin yanına yerleştirilerek teslim eder. Malların gümrüklemesinin de satıcı tarafından yapılması gerekmektedir. Taşınan malların limanda geminin yanına taşınmasına kadar sorumluluklar satıcının üzerindedir. Malların geminin yanına yerleştirilmesinden itibaren her türlü risk ve masraf alıcı tarafa geçecektir. Sigorta ise yine alıcı tarafından yaptırılmaktadır.
FOB (Free On Board, Gemide Masrafsız Teslim): Deniz ve içsu taşımacılığında kullanılır. FAS’tan farklı olarak mallar gemide teslim edilir. Söz konusu mallar, anlaşılan yükleme limanında, alıcı tarafından seçilen gemiye yönlendirilir. Malın ihracına ilişkin tüm gümrük işlemleri ve vergiler satıcının sorumluluğundadır. Gemiye kadar olan masraflar satıcıya aitken malların gemiye yüklenmesinden sonraki masraflar ve riskler alıcınındır. Ülkemizde en çok kullanılan teslim şekilleri arasındadır.
CFR (Cost And Freight, Masraflar ve Navlun Dahil Teslim): CFR teslim şeklinde satıcı malları gemide teslim eder ya da gemide teslim edilmiş malları tedarik eder. Taşınan mallara ilişkin hasarlar ve diğer türlü masraflar, mallar gemide bulunduğunda alıcı tarafa geçer. Satıcı, ise malların ihracı için gerekli ihraç izinlerini veya diğer resmi izinleri alır. Bunun yanında gümrük işlerini de tamamlar. Satıcı, malların sözleşilen limana getirilmesi için taşıma anlaşması yapar ve navlun ile masrafları kendisi öder. Bu teslim şeklinde satıcının sigorta yapma yükümlülüğü yoktur ancak sigortanın yapılabilmesi için gerekli bilgileri alıcıya sağlamakla yükümlüdür.
CIF (Cost, Insurance and Freight, Masraflar, Sigorta ve Navlun Dahil Teslim): CIF teslim şekli üstte bahsettiğimiz CFR teslim şekli ile genel olarak aynı özellikleri taşımaktadır. Aralarındaki tek fark mala ilişkin sigortanın satıcı tarafından yapılmasıdır.
CPT (Carriage Paid To, Taşıma Ücreti Ödenmiş Olarak Teslim): CPT teslim şeklinde satıcı, malların gümrük işlemlerinin yapılmasından ve tayin edilen taşıyıcıya teslim edilmesinden sonra yükleme ile ilgili bilgi ve evrakları alıcıya iletir. Mallar taşıyıcıya iletildikten sonra risk ve masraflar alıcı tarafa geçer. CFR teslim şekli ile aynı özellikleri taşıyan CPT’nin farkı, CPT’nin tüm taşıma modlarında kullanılabiliyor olmasıdır.
CIP (Carriage and Insurance Paid To, Taşıma Ücreti ve Sigorta Ödenmiş Teslim): CIP teslim şekli CIF teslim şekli ile neredeyse aynıdır. İki taşıma şeklinin arasındaki fark, CIP’nin tüm taşıma modellerinde kullanılabiliyor olmasıdır. Bu teslim şeklinde malın sigortası satıcı tarafından yaptırılır. Malların nakil aracına tesliminden sonra ise sorumluluk alıcıya geçer.
DAP (Delivered At Place, Belirtilen Adreste Teslim): “Belirlenen Adreste Teslim” kuralı, satıcının malları önceden belirlenen varma noktasındaki taşıma aracından boşaltmadan alıcıya teslim ettiğini ifade eder. DAP teslim seklinde satıcı malları gümrüklemek, taşıma sözleşmesi yaparak malları belirlenen varış noktasına götürmek ve malları araçtan boşaltmadan alıcı için hazır tutmakla yükümlüdür. Risk ve masraflar; malların alıcının emrine hazır tutulmasına kadar satıcıya aittir. Bundan sonra ise alıcı tarafa geçmektedir. Bu teslim şeklinde sigorta satıcı tarafından yaptırılır.
DPU (Delivered At Place Unloaded, Belirtilen Yerde Eşya Boşaltılmış Teslim): DPU teslim şeklinde satıcı mallarını belirlenen varış noktasındaki taşıma aracından boşaltmış bir şekilde alıcıya teslim eder. Malların, alım satım sözleşmesinde belirlenen noktaya getirilerek alıcıya verilmesine kadar oluşan risk ve masraflar satıcı yükümlülüğündedir. Mallar bu noktaya ulaştıktan ve boşaltıldıktan sonra doğacak vergiler ve taşıma masrafları alıcının sorumluluğundadır. Sigorta sorumluluğu satıcıda olmasa da sigortayı satıcı tarafın yapması beklenmektedir.
DDP (Delivered Duty Paid, Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim): DDP teslim şekli, satıcının sorumluluğunun en yüksek olduğu teslim şeklidir. Bu yönüyle Exworks’ün (EXW) tam tersi konumundadır. Bu yöntemde satıcı, malları gümrüklemek, taşımak ve anlaşılan varış noktasında götürmekle sorumludur. Alıcının tek sorumluluğu ise belirlenen varış yerinde malları boşaltmaktır. DDP teslim şeklinde sigortayı da satıcının yapması beklenmektedir.
Dış Ticaret Teslim Şekillerinde (Incoterms), Alıcı ve Satıcı sorumluluk paylaşımları aşağıdaki tabloda açıklanmıştır.
